VERSLAG YOURCOACH CAFÉ

Op donderdagavond 21 mei 2015 vervoegde Patricia Wouters ons. Ze bracht een workshop rond Verlieskunde in Coaching. Hoe ga je als coach om met verschillende instanties van verlies, en de verwerking ervan? Een onderwerp dat onvermijdelijk op het pad van de coach komt, we waren dus heel nieuwsgierig!

Over verlieskunde in coaching

Verlies kan je op verschillende manieren invullen; we denken niet alleen aan het verlies van nabestaanden, vrienden en kennissen, maar ook aan het verlies van een job, het verlies van een woning bij verhuis… Bij verlies is het belangrijk om de nodige handvaten te hebben zodat je er juist mee kan omgaan.

Patricia heeft al 15 jaar ervaring met verlieskunde. Ze komt uit de psychosociale sector en werkt momenteel als coach, grotendeels rond verlies. In Nederland is verlieskunde vrij bekend, zelfs in bedrijven. Daar geeft ze ze trainingen waar mensen door herstructureringen rouwen door verlies van collega’s, verantwoordelijkheden, bekende omgeving…

Iedereen rouwt wel eens

“Homo bulla est”. De mens is maar een zeepbel, schreef Erasmus. Zo kwetsbaar is een mensenleven. Eén prik en klap… een leven, relatie, fase is voorbij. Alles is op een fractie van een seconde anders dan voorheen.

Aan verlies kunnen haakjes zitten. Bijvoorbeeld een persoon die een miskraam heeft gehad en bijkomend nadien vaststelt in het leven dat ze geen kinderen meer kan krijgen. Of wanneer je bij een verlies van een geliefde dit ook zelf moet gaan melden aan de familie.

Iedereen heeft wel ‘iets’ in die rugzak zitten. De vraag is: “Waar raakt dit me nu?” Iedereen heeft zijn eigenheid in omgaan met verlies en rouw en die wordt in deze situaties telkens aangeraakt.

Vroeger werd trouwens meer tijd gemaakt om te kunnen rouwen. Vandaag wordt al te vaak vergeten dat je er niet alleen voor staat. Kijk maar eens rond in je netwerk, stel je even de vraag waar je terecht kan, bij wie kan je steun vragen/krijgen.

Rouwen zonder het te weten

Mensen met klachten die door de arts niet geplaatst kunnen worden hebben soms een connectie met oude onafgewerkte kwesties. Zaken uit het verleden die nog steeds last veroorzaken. We weten dat onze gevoelens en gedachten ook een fysieke weerslag hebben: ze zetten zich vast in ons lichaam.

Daarom is het belangrijk dat je af en toe even terugkijkt naar je leven, naar je eigen weg en de momenten die je kan plaatsen ook de nodige ruimte ervoor geeft.
Zo gaf Patricia het voorbeeld van een klant die door de geur van bloemen steeds onbewust belandde bij de kist van haar moede. Daar stonden toen héél veel bloemen bij, en de geur van bloemen bracht steeds ‘ – onbewust de link in haar hoofd op gang. Omdat ze nu boven een bloemenzaak woonde en steeds de geur van bloemen als prikkels ervoer, ontstonden zelfs fysieke klachten die aanvankelijk niet te duiden waren. Tot het traject via de coach samen werd doorlopen en zo de link tussen de geuren en het verlies van haar moeder werd gevonden.

Soorten verlies

Er bestaan allerlei soorten verliezen. Patricia werkt met het Bio-psychosociaal model van ‘De Mönninck’. In dit model treffen we vormen van verlies aan in 3 gebieden: biologisch (lichaam bvb. bij het verlies van lichaamsdelen of vitaliteit) – psychologisch (psyche bvb. bij verlies van zelfvertrouwen of gevoel van veiligheid) – sociaal (huis& haard, school&werk, relaties en ouderschap).

Opvallend is dat in dit model heel veel aspecten te vinden zijn in het sociale (opvallend groter deel). Veel van onze vormen van verlies zijn dus gerelateerd aan anderen.

Soorten impact van verlies

Er bestaan verschillende soorten impact bij verlies:

1ste graadsimpact: feitelijke impact – amputatie van een been.
2de graadsimpact: betekenis – dat ik niet meer kan lopen zoals voorheen, dan ik niet meer vanzelf kan lopen en verplaatsen.
3de graadsimpact: persoonlijk – stel een topsporter: zijn toekomstperspectief, zijn identiteit, zijn omgeving, zijn milieu, zijn sociaal leven – we merken hier meerdere en verschillende lagen.

Zo kunnen we bij burn-out ook spreken van rouw. Mensen die een burn-out gehad hebben worden geconfronteerd met het feit dat ze voorheen in hun leven keiharde werkers waren en nu plots voelen dat dit niet meer lukt. Hier merken we verlies van identiteit en verlies van toekomstperspectief. Dat heeft impact!

De cirkels van hechting en verlies

Verlies is de waarneming dat een geliefd onderdeel van ons leven beëindigd wordt.

Rouwen is de prijs die we betalen voor hechting
en wijst dus ook op ons vermogen een liefdevolle,
persoonlijke band aan te gaan met anderen.

Vaak merken we bij veel mensen dat ze bij verlies de houding aannemen van ‘ik heb afscheid genomen en ik ga gewoon nieuw contact maken’. Een houding die functioneert als een soort sluiproute.

Een bedrijf dat afscheid heeft genomen van een voorgaande structuur heeft meestal een nieuwe aanpak, een nieuw logo, nieuwe bureaus, nieuwe flexplekken, enz… De organisatie verwacht dan dat mensen gewoon opnieuw contact maken.

Bij mensen echter leidt dit tot een uitholling van hetgeen volgt. Wanneer het oude niet is afgesloten, komt er ook geen werkelijke ruimte voor iets nieuws.

Hoe ga je nu om met verlies?

Hoe kan een mens nu goed rouwen? Hoe doe je dat precies? Er bestaan hiervoor verschillende modellen en het één is al wat beter dan het andere. Je gaat als coach bij verlies op zoek naar daar waar de pijn zit.

Er bestaan verschillende manieren om het rouwproces in kaart te brengen. Zo is er het bekende model van Kübler-Ross. Patricia legde ons uit dat dit eigenlijk een verouderde manier van kijken is naar rouw. Dit zijn goede handvaten maar zeker geen absolute waarheden. Maar wat dan wel?!

Vanuit het bekende duaal procesmodel bekijk je rouw een slingerbeweging waarbij jij als begeleider de slinger visueel kan laten bewegen van de kant van verlies naar de andere kant van herstel. Je laat de klant die beweging liefst zelf doorlopen.

Belangrijk is dat de klant diens verlies op een andere wijze kan vasthouden, in plaats van los te laten. Er zijn 9 niveaus waarop kan gewerkt worden: cognitief, gedrag, lichaam, expressief, emotioneel, praktisch-materieel… Vaak geeft de coach de opdracht aan haar klant om op één of andere manier vorm te geven aan het verlies. Ze gaan daarbij samen op zoek naar wat bij de klant werkt.

Op dat moment wordt het voor allebei duidelijker, je kan het beter verwoorden en bepaalde zaken benoemen. Door samen met de klant naar de pijn te gaan zoeken wordt het allemaal héél ‘voelbaar’. Je klant voelt zich duidelijk gehoord, gezien en serieus genomen.

Een aantal manieren die regelmatig aan bod komen:

Gevoelens afschrijven. Je schrijft de dingen neer die je beleeft en voelt. Dit is een redelijk cognitieve interventie, en dat werkt niet voor iedereen.

Een herinneringsboek. Dat is een boek/schrift met foto’s van de geliefde, woorden, tekeningen… kortom alles wat nodig is om de herinneringen op te roepen. En als het moment van verdriet te sterk is kan het boekje genomen worden, rustig mijmerend de mooie momenten opnieuw voelen en herbeleven.

Een schilderij; muziek maken; gedichten schrijven… allemaal op het niveau van expressie.