VERSLAG YOURCOACH CAFÉ

Op donderdagavond 23 april kwam Annick Seys van ACT Academie spreken over ACT – Acceptance and Commitment Therapy/Training. Een 20-tal mensen woonden de lezing bij over deze succesvolle coachmethode.

Over Acceptance and Commitment Therapy/Training (ACT)

Annick komt heeft als maatschappelijk assistent de binnenkant van de sociale sector gezien. In 2007 kwam ze in aanraking met ACT, en ze had onmiddellijk zin om dat in de wereld te zetten.

Ze kreeg vaak groepen waarvan men niet wist wat ermee te doen. Ze begon met ACT te werken, en het werkte heel goed. Ze is nu 3 jaar met ACT Academy bezig.

Ontstaan

ACT is het geesteskind van 3 professoren die met zichzelf in de knoop lagen. Ze hadden elk veel hulp gehad maar voelden zich toch nog niet beter. Ze bekeken verschillende therapie- en coachmodellen en namen eruit wat werkt. ACT bevat dus weinig nieuws, het is wel de combinatie van allerlei zaken.
Acceptance and Commitment Therapy/Training is:

– wetenschappelijk onderbouwd
– kort te leren
– de cliënt is er snel mee weg

Verschillende van de belangrijkste grondleggers van ACT (Steve Hayes, Kelly Wilson…) wonen en werken in Amerika. Daar is ACT al goed ingeburgerd. In Nederland vind je ook al veel ACT-therapeuten. In België is ACT op dit moment sterk aan het opkomen. Veel zelfstandig werkende ACT-therapeuten zijn er echter nog niet.

3 generaties gedragstherapie

Acceptance and Commitment Therapy/Training behoort tot de derde-generatie gedragstherapieën. Dat betekent dat ze gebaseerd is op acceptatie. Men gaat ervan uit dat niet de inhoud van gedachten hoeft te veranderen om tot verandering te komen, maar slechts onze houding tegenover die gedachten. Hierbij horen ook mindfulness, de dialectische therapie, functionele analytische therapie en anderen.

Samenvattend: de eerste generatie werkte met waarneembaar gedrag en met Exposure (blootstelling). Cognitieve therapie (tweede generatie) wil de overtuigingen veranderen.

Met ACT leer je om je niet meer te laten leiden door (negatieve) gedachten. Je gaat ze lichter opnemen en meer vanop afstand bekijken. Exposure blijft wordt nog steeds gebruikt maar op een meer mindfulle manier: je accepteert het ongemak en houdt een gezonde afstand van moeilijke gedachten.

Doel van ACT

Het doel van Acceptance and Commitment Therapy/Training is een waardevol leven leiden en de onvermijdelijke pijn en ongemak (angsten en andere onaangename emoties) daarbij te nemen. ACT stelt voor om “ervoor te gaan” en biedt allerlei hulpmiddelen en technieken aan om met het ongemak dat erbij komt om te gaan.

Werkwijze

In ACT spreekt men over “psychologische flexibiliteit”: hoe hoger die flexibiliteit, hoe minder kans op psychische klachten. Er wordt gewerkt naar fundamentele gedragsverandering. Naar anders leren omgaan met gevoelens die je overspoelen, je toekomstvisie. Als je flexibel/veerkrachtig bent kan je omgaan met zaken.

6 pijlers

Er wordt gewerkt met 6 pijlers (vaardigheden) die de psychologische flexibiliteit vergroten. Het zijn 6 processen die al sinds de jaren ’80 dezelfde zijn, maar steeds verder worden verdiept.

1. Acceptatie

Ruimte maken voor emoties, gedachten, verlangens, impulsen i.p.v. ze te verdringen of te vermijden. Leren verdragen ipv ervanaf te raken op contraproductieve manieren zoals bvb. het afreageren op anderen, je afsluiten, eten…

Acceptatie is niét hetzelfde als iets willen: je hoeft je onaangename gevoelens/gedachten niet te willen, maar er wel ruimte voor te maken. Dat gaat over emotionele, maar ook over fysieke gevoelens: bijvoorbeeld de drang naar sigaretten of alcohol. Hoe leer ik die drang aanvaarden en ermee omgaan? Ook positieve feedback leren aanvaarden!

2. Defusie

Een gezonde afstand tot gedachten nemen. Naar gedachten kijken ipv je visie erdoor te laten bepalen, als een gekleurde bril. Gedachten kunnen zowel goede of slechte adviesgevers zijn, je hoeft ze dus niet steeds te gehoorzamen.

Het voorbeeld dat Annick gebruikte is dat je met een klein kind de stad in gaat. Je ontmoet iemand die je al lang niet gezien hebt en je wil praten, het kind hangt aan je arm en vraagt aandacht. Je zegt: “Nu niet, ik ben aan het praten” en je focust terug op het gesprek.

Je hoeft niet je gedachten positiever maken, daarvan kom je meer in de knoop. “Je gaat het wel kunnen, het lukt wel…” Eerder ermee leren omgaan dat ze er zijn. Welke gedachten zijn voor mij bruikbaar en welke niet? Negatieve gedachten zijn soms ook wel bruikbaar, zoals “Ik kan het niet”, want dan ga je doen wat nodig is om het te leren kunnen.

3. Contact met het hier en nu

Met je aandacht niet steeds in je hoofd zitten, bij het verleden of in de toekomst, maar bewust aanwezig zijn in het hier en nu. Bewust zijn van wat er allemaal door je heen gaat van gevoelens, gedachten, lichaamsgewaarwordingen, verlangens en impulsen én van wat er op te merken valt van je omgeving (zintuiglijke gewaarwordingen, andere mensen, communicatie).

Contact met het hier en nu biedt zowel een verrijking van je leven (genieten van “gewone” dingen zoals de natuur, een douche nemen, eten, samenzijn met geliefden) als een houvast om niet meegesleept te worden door heftige emoties of opslorpende gedachten.

4. Zelf als context

Vaak gaan we helemaal op in de beleving die we van onszelf hebben. Als we met moeilijke gevoelens, gedachten of lichaamsgewaarwordingen te maken hebben, worden we opgeslorpt door negativiteit. Door het standpunt van de observeerder in jezelf op te zoeken en in te nemen creëer je een “veilige plek” van waaruit je alles kan observeren, waarnemen.

Je verdringt je gevoelens en gedachten niet, maar je bent ze ook niet meer. Je kan zien dat het dingen zijn die door je heen gaan en ook weer zullen veranderen. Contact maken met je observerende zelf geeft je meer keuzevrijheid: je kiest zelf hoe je wil reageren op moeilijke gevoelens of in een moelijke situatie.

5. Waarden

Waarden zijn de ‘richtinggevers’ in je leven. Ze vormen de rode draad doorheen je leven waar je in het ‘hier en nu’ altijd naar kan teruggrijpen als je merkt dat je aandacht vooral wordt opgeslorpt door je dagelijkse zorgen of beslommeringen.

Waarden gaan over vragen als: “Waar wil je dat je leven om draait? Wat wil je écht, los van alle verwachtingen en druk van anderen? Wat voor persoon wil je zijn? Wat voor relaties wil je opbouwen? Stel je voor dat je niet meer zo bezig was met het vechten tegen de angst/de depressie, waar zou je je tijd en energie dan aan willen besteden?”

Vaak zijn we het antwoord op deze vragen wat uit het oog verloren. Mooie vraag: “Je hebt 1 leven, waarover moet het gaan?”

6. Toegewijde actie (Commitment)

Het vertalen van je waarden naar concreet gedrag. Doen wat je écht de moeite waard vindt – ook al kost het moeite en veroorzaakt het allerlei ongemak. Concrete en haalbare doelen stellen. Een planning opmaken en hindernissen overwinnen. Het motto is “Being brave is being scared and doing what you have to do.”

Hoe ga ik mijn focus houden op wat ik wil doen in mijn leven? We nemen ons vanalles voor, en dan moeten we dat ook nog gaan doen. Wat is mijn rode draad, en hoe blijf ik daar dichtbij?

Matrix

Daarnaast wordt er ook gewerkt met een matrix Dichterbij – Verder weg (cf. Towards en Away from in de NLP) + Binnenkant – Buitenkant
Dichterbij – Verder weg

Waarvan wil je meer, en wat wil je niet meer? Bvb. Als je gsm tijdens een meeting gaat, kan je opnemen omdat je weg wil van hier. Of het is een mail waarop je wacht. Of beide.

Binnenkant – Buitenkant

Binnenkant: Denk aan een glas wijn. Zie het glas in je geest. Ook de smaak, de geur. Hoe klinkt het glas op tafel? Je kan het je voor de geest halen, zelfs herbeleven. Dit gebeurt allemaal aan je binnenkant.

Spuw het komende uur je speeksel in een glas, en drink het dan op. Kreeg je al een reactie van afschuw? Deze reactie is hypothetisch, je kan het je zodanig voorstellen dat je fysiek reageert. Toch gebeurt het enkel binnenin. We kunnen ook een gesprek voelen met iemand dat nog niet heeft plaatsgevonden; er helemaal van weg zijn en overtuigd dat het zo zal zijn.

We zijn vaak gefocust op anderen veranderen, terwijl wat ons stoort aan de binnenkant zit.

Buitenkant: wat we zien. De eigenlijke wijn, het gesprek, het doen.

Waar we zitten wisselt. Het is dus niet of/of. Je kan wel leren kiezen waar je met je aandacht zit.

OEFENING wat vind je het vervelendste aan stress?

Maak een lijstje met zaken.
Bedenk over ieder element: waar staat dat op het assenkruis?
En wat doe jij wanneer je één van deze zaken ervaart?

– Niet kunnen genieten (binnen)
– moeten (binnen) > wat doe je als je moet? Rebelleren, in actie gaan, vanalles tegelijk doen, in overdrive gaan…
– Krampen – Verkrampen > Wat doe je als je last hebt van krampen? Stoppen
– Onrust (binnen én buiten) > yoga, mindfulness, wakkerliggen
– Denken aan calamiteiten
– Piekeren > ijsberen, agressief, snauwen…
– Ongeduldig > Vloeken…

Er wordt gekeken naar de functie achter ons gedrag. Onze poging om zaken te veranderen. Als je iets moet dat je niet wil, ga je bijvoorbeeld rebelleren. Waarom doe je dat? Je wil van de beperktheid af.

In ACT spreekt men van Functioneel contextualisme. Je leert de context herkennen, de functie van je gedrag herkennen. Helpt het of doe je beter iets anders? (denk aan het begrip ‘Nuttig’ in de NLP). Er wordt niet gesproken in positief/negatief, maar of iets al dan niet helpend is.

Er is ook nog de mooie term Creatieve hopeloosheid. Je werkt jezelf op allerlei inventieve manieren in de nesten. Je weet het, maar wat moet je anders? De creativiteit strekt zich dus niet uit tot het oplossen.

Het verband tussen ACT en mindfulness (meditatie)

Mindfulness is een belangrijk onderdeel van ACT maar wordt op een hele andere manier gebracht dan in een traditionele mindfulnesscursus. Een belangrijk verschil tussen ACT en een mindfulnesscursus is dat ACT meer technieken gebruikt dan enkel meditatie om de mindfulnessvaardigheden onder de knie te krijgen.
In Acceptance and Commitment Therapy/Training wordt een arsenaal aan ervaringsgerichte oefeningen, verhalen, beelden en metaforen gebruikt om alles te verduidelijken en om je zoveel mogelijk handvaten aan te reiken om om te gaan met moeilijke gevoelens en gedachten. ACT is naast inzichtgevend ook waarden- en actiegericht.

Een ACT-Mindfulness Oefening: Hoe kan ik omgaan met gedachten die ik lastig vind?
Neem een gedachte die jou gemakkelijk kan opjagen. Spreek hem uit.
Eerst ga je er woorden voor zetten: “Ik merk op dat ik de gedachte heb dat” / “Ik heb de gedachte dat”
Dan laat je de zin verschijnen op een computerscherm. Lettertype en kleur?
Tenslotte laat je in je verbeelding een of ander persoon die zin zeggen.
Wat doet dat met jou, en met die gedachte?