Mijn overtuiging wordt steeds sterker: er valt niks te ‘verbeteren’ aan jezelf. Of tenminste: leg alle stemmetjes in jezelf stil die je aanmanen om te veranderen!
Je bent er al
Denken verandert niks – persoonlijke groei is noodzakelijk actiegericht
Ik ben een enorme fan van vooruitgang en persoonlijke groei, maar iets heeft mij altijd bijzonder dwarsgezeten bij het concept van zelfontwikkeling. Van de jaren die ik doorgebracht heb met het lezen en denken over zelfverbetering, bewustwording… moet ik eerlijk toegeven: ik heb er vaak niet veel uitgehaald.
Het boek van Stephen Covey is schitterend maar als je het gewoon leest en hoopt dat het vanzelf je leven zal veranderen, heb je het mis. Dit is wel de manier waarop ik ettelijke boeken gelezen heb: lezen, en in de inspiratie waarmee ik vervuld was na het lezen ervan, vergeten praktische verandering te brengen in mijn dagelijks leven. En dan na een tijdje vaststellen dat het toch niet ‘gewerkt heeft’. Alsof dat boek dus een soort magische pil was.
Hoe langer hoe meer verlies ik mijn geloof in magische pillen – en dat is goed! Het wordt vervangen door een groeiende overtuiging in kleine magische praktische veranderingen met niet te overziene repercussies.
Waarom zelfontwikkeling?
Ik zie vaak mensen die niet bezig zijn met zichzelf te ‘verbeteren’ en die heel gelukkig zijn met zichzelf – zelfs in het bewustzijn dat bepaalde van hun gedragingen niet ideaal zijn. Ze kijken me wat meewarig aan wanneer ik gedreven spreek over mijn visie op verbetering. Ik weet het vroeger aan hun gebrek aan visie en dat heeft me vrienden gekost. Andere keren weet ik het aan mezelf, dat ik een ziekelijke neiging tot zelfverbetering had. Een vriendin van mij heeft het mij eens letterlijk gezegd: je bent er zo fel mee bezig, het lijkt wel of je ongelukkig bent met jezelf?
Ik wilde het toen niet horen, maar ze had gelijk: ik was niet gelukkig met mezelf. Ik dacht dat ik mezelf kon ‘fiksen’, dat alles wat verkeerd liep in mijn leven een kwestie van bewustwording en aanpassing was. Alle dingen die ik verkeerd deed; mensen die ik kwetste, verwachtingen die ik niet inloste… waren allemaal te wijten aan mijn niet-geoptimaliseerd zijn. Je kan je wel voorstellen hoe vermoeiend dit kan zijn. Ik weet niet hoe het bij jou zit, maar het heeft me meermaals uitgeput. En al die tijd wist ik niet…
Je bent er al
In mijn haast om zo snel mogelijk perfect te zijn vergat ik dat iedere fase van mijn leven, iedere stap die ik zou zetten, op dat moment de beste voor mij zou zijn. Ik had het gevoel dat ik achterhinkte en daarom wilde ik altijd een stapje voor zijn. Ik hing rond met oudere mensen, gedroeg me ouder… en ondertussen leefde in mij dat kleine onvolledige kind dat zich niet kon uiten. Ik miste de dingen die eigen waren aan mijn leeftijd omdat ik zo snel mogelijk het volgende stadium van volwassenheid wilde bereiken, omdat ik dacht dat daar de oplossing, de verlichting lag.
Nodeloos te zeggen dat daar nooit verlichting lag; iedere fase heeft zijn voor- en nadelen. Met ouder worden komen er meer verantwoordelijkheden, en ook meer vaardigheden om ermee om te gaan. In zekere zin kan je zeggen dat de uitdagingen van je leven altijd even groot zijn, want je belaadt jezelf met zoveel als je aankan, en als er iets afvalt neem je er gewoon iets nieuws bij.
De herediteit van je gevoel
Dit altijd hetzelfde gewicht meetorsen doop ik ‘de herediteit van je algemeen geluksgevoel’. Ik geloof dat mensen doorheen hun omstandigheden, bijna ongeacht de omstandigheden, dezelfde lading met zich meetorsen. Wordt het teveel, storten we in tot de lading weer lichter is. Wordt het te licht, worden we onrustig en willen we er iets bijnemen. Bij mij werkt het alleszins zo.
Op die manier ga je dus van fase naar fase, en je groeit. Met je toenemende kracht groeit ook de lading die je meedraagt. Dus het is niet de lading zelf, maar de verhouding tot je kracht om ze te dragen die gelijk blijft. En al die tijd ben je eigenlijk aan het groeien, maar door het toenemen van de last die je erbij neemt lijkt het wel of je stilstaat! Neem eens vijf minuten om op te schrijven wat je het laatste jaar allemaal bijgeleerd hebt – nieuwe gerechten, een andere sport, iets nieuws dat je kan op de computer, een opleiding die je gevolgd hebt, een andere manier van omgaan met bepaalde mensen of iets uit je verleden… Wedden dat je versteld zal staan!
Je leven wordt niet noodzakelijk beter met verbetering
Dat wil ook zeggen dat je leven niet beter zal worden! Zelfs al word je sterker, assertiever, productiever… je leven zal er niet kwalitatief op vooruit gaan als je niet de lading die je met je meedraagt aanpast. Dit lijkt zo fout om te zeggen, dat zelfverbetering niet noodzakelijk helpt, maar het is een wetmatigheid die ik in mijn leven eindeloos heb zien terugkeren. Elke keer ik beter word in iets, wil ik weer wat beter zijn. Waardoor ik het gevoel krijg dat ik niet vooruit ga, terwijl ik mezelf zit af te peigeren om maar vooruit te blijven gaan!
Zo speel ik bijvoorbeeld rugby. Ik heb drie jaar stil gelegen wegens een zware blessure. Ondertussen trainde ik verder in andere sporten, dus ik bleef in vorm. Op een dag kwam ik toevallig op het strand waar een aantal ploegen beach rugby aan het spelen waren, waaronder die van Gent Rugby – al sinds mijn veertiende mijn ploeg. En ze waren goed! In de drie jaar dat ik weggeweest was, was een nieuwe generatie opgestaan met een fysiek en techniek die ik nog nooit eerder gezien had. Je raadt het al: ik herbegon.
In het begin was ik al blij dat ik meekon. Ik had een lichte druk op mezelf gelegd om mee te kunnen, om tenminste bij de middenmoot te horen. Dat lukte! Ik was even tevreden. Eens ik veilig in de middenmoot zat, wilde ik beter worden. Ik wilde bij de besten zijn! Ik begon harder te trainen, en voelde dat mijn oude reflexen terug kwamen. We waren met veel en toch stond ik bij de eerste wedstrijd als reserve. Wat was ik trots! De volgende wedstrijd stond ik ook reserve. Ik vond het OK. Tegen de derde wedstrijd wilde ik op het veld staan. Enzovoort.
Dit is langs één kant het verhaal van een gezonde ambitie en groei. Perfect! Langs de andere kant is er de lichte ontevredenheid die ik bijna voortdurend met me meedroeg, die drang om beter te zijn. Die werd in flitsen verlicht toen ik iets bereikte, maar die euforie ebde snel weer weg met het komen van nieuwe uitdagingen. Dus terwijl er wel groei was, bleef ik meestal ontevreden! Ik besefte op een dag ook dat ik door altijd ontevreden te zijn, door in mezelf te zitten praten over wat ik zou willen, veel plezier miste van de sport zelf en van mijn medespelers. Wat spijtig!
Laat de lading vallen
Ik denk dat het echte verhaal van verandering ligt in de manier waarop je je leven bekijkt en aanpakt. Op een bepaald ogenblik stopte ik met ambitieus te zijn in de rugby, en begon ik voor het plezier te spelen. Ik werd niet beter (je zou denken dat ik dan plots door het dak ging of zo, maar dat is in Hollywood), maar ik beleefde wel meer plezier. En na een aantal trainingen merkte ik ook dat de mensen die rond mij speelden er meer plezier aan beleefden om met mij te spelen. En dan – ja hoor – dan werd het beter. En het was leuker! En wat moest ik ervoor doen? Gewoon de lading laten vallen, waardoor mijn kracht naar boven kon komen. Want het zat al allemaal in mij…
Wat heb je nodig om gelukkig te zijn?
Vroeger dacht ik dat mensen moesten veranderen om gelukkig te zijn. Ik dacht dat geluk extern was. Doe dit, bereik dat. En de meesten die dit lezen denken: ‘ja da’s goed fout’ – en toch, in hoeverre doe je hetzelfde? Eén van de grootste lessen die ik ooit geleerd heb is dat er een verschil tussen wat je denkt dat je doet, en wat je werkelijk doet. De realiteit is ook bij je eigen handelen een kwestie van interpretatie.
Er is een verschil tussen jezelf fundamenteel willen veranderen, en niet gelukkig zijn tot dit gebeurd is, en tevreden met jezelf waarbij er altijd wel ruimte voor optimalisatie is. Het eerste is een ondergraving van je zelfwaarde, het tweede is een positieve manier om met groei om te gaan.
Het zit allemaal al in jou
De NLP heeft een vooronderstelling die zegt: ‘Je hebt al alle hulpbronnen die je nodig hebt’. Dat houdt voor mij twee dingen in: dat ik me beter op de uitdagingen van dit moment focus dan krampachtig te proberen een ingebeeld niveau te halen; dat ik nu dus ben waar ik moet zijn. En ten tweede dat ik in dat moment al alles bij me heb om die uitdaging aan te gaan. Dat alles al in mij zit! Ik snapte dit abstract wel, maar echt begrijpen deed ik het niet. Het wil zeggen dat alles wat ik wil zijn, wat ik wil worden, in mij zit.
Groeien is een kwestie van geduld, van stap voor stap de uitdagingen van het moment aan te gaan. Het is goed om een langetermijn visie te hebben en in het achterhoofd te houden, maar niet voortdurend. Wanneer ik een wedstrijd speel, denk ik niet aan de ranking in de competitie, maar aan mijn volgende tackle of pass. Tackle per tackle, pass per pass, winnen we de wedstrijd. En gaan we vooruit in de ranking (op dit moment staan we trouwens eerste in onze reeks!).
Natuurlijk is het niet altijd zo gemakkelijk! Maar waarom ook niet 🙂 het is een kwestie van beslissen dat je het anders wil doen. Dat impliceert ook ontdekken welk deel van jou die verandering niet wil, en daarmee in het reine komen.
Blijf bij jezelf
Loop niet weg van jezelf. Jouw uitdagingen zijn hier en nu aanwezig, niet ergens in de toekomst. Je groei ligt in dit moment, in hetgene waar je nu mee bezig bent. Al de rest is een projectie van iets waarvan je niet zeker bent dat het zal gebeuren, en al die gedachten leiden je aandacht af van hetgeen je nu zou moeten doen. Als je even nadenkt kan je vast wel drie dingen bedenken waar je op dit moment iets aan zou kunnen doen, die een verschil zouden maken. Het kan zo banaal zijn als je bureau opruimen, je moeder bellen, een rekening betalen. Ik denk zelfs dat banale dingen verbonden zijn aan veel diepere zaken, waardoor het oplossen van kleine dingen op een dieper niveau repercussies heeft.
Een voorbeeld: ligt je bureau vaak overhoop? Dan loop je waarschijnlijk ook vaak met een gevoel van overweldigd zijn en niet genoeg tijd rond. Dat is geen astrologie, maar een extrapolatie. Mocht je het gevoel hebben dat je genoeg tijd hebt, zou je waarschijnlijk rustig je bureau opruimen. Ik denk dus niet dat een proper bureau een kwestie van discipline is, maar eerder van perceptie van tijd.
Met andere woorden: blijf bij jezelf. Onderken de diepere uitdagingen die in banale kleine dingen zitten. Ken ze de diepere innerlijke waarde toe die ze hebben, en ontlaad jezelf van de grootse externe verwachtingen die je toch nooit zal inlossen. Geef jezelf de tijd, en met het lossen van je externe eisen op jezelf zal een natuurlijke grootsheid in je leven komen.
