STRESS EN BURN-OUT

Er gaat te veel talent en energie verloren door overmatige stress en het daarop volgende uitvallen. Met YourCoach willen deze problematiek helpen aanpakken. We zijn ervan overtuigd dat wij hierin een meerwaarde kunnen betekenen dankzij onze integrale aanpak, waarin we vaak gebruikte technieken (zoals Mindfulness, cognitieve therapie en relaxatie) in één omvattend kader samenbrengen en er zelfs nog een aantal opties aan toevoegen.

De Driesporenbenadering

Toen Jürgen ging zwemmen, merkte hij dat er steeds water in zijn mond terechtkwam. Hij vond het maar vies, met al die huidcellen en het zweet van anderen. Hoe kwam dit nu?

Er waren verschillende mogelijke redenen waarom Jürgen het lastig had:

• Enkele banen verderop kreeg een klas zwemles. Ze plonsden in het water en pletsten in het rond. De deining zorgde voor onregelmatig water. De kinderen stoorden Jürgen. Het was de schuld van de omgeving.
• Jürgens techniek was wat roestig. Hij maakte de gebruikelijke en nodige heupzwaai niet uitgesproken genoeg, waardoor zijn mond minder ver boven water kwam bij het ademen. Zijn techniek moest eigenlijk beter. Het kwam door zijn manier van zijn.
• Jürgen voelde zich ook wel wat moe. Het was een tijdje geleden dat hij nog had gezwommen, dus hij voelde duidelijk dat hij minder kracht had. Hij zou meer moeten trainen en slapen. Hij zou zijn staat van zijn moeten beïnvloeden.

Wie geven we de schuld van onze ergernissen of problemen?

De omgeving

Het heeft zelden zin om je kwaad te maken op de omgeving of om ze te proberen te veranderen. Onze omstandigheden zijn voor een groot deel wat ze zijn. Je bent een mens, je bent man of vrouw, je leeft waar je leeft, je hebt de familie die je hebt, files zijn files … Ook bazen zijn bazen, en organisaties zijn wat ze zijn. Kinderen plonzen nu eenmaal in het water en veroorzaken deining.

Wanneer we controle proberen te nemen over de omgeving, veroorzaakt dat veel frustratie. Onze impact is beperkt, en vaak is de meerwaarde van onze inspanningen miniem. Jürgen had bijvoorbeeld kunnen klagen dat de juf de kinderen wel wat meer in toom had mogen houden, of hij had kunnen gaan zwemmen op tijdstippen dat er geen les werd gegeven.

Maar is het probleem dan opgelost? Wie weet komt er wel een nieuwe zwemmer in dezelfde baan zwemmen, die ook in het rond spettert. Zo blijf je bezig … En sommige mensen blijven ook zo bezig. Vechten tegen de omgeving is vaak vechten tegen de bierkaai.

Een belangrijke toevoeging is wel dat het soms ook waardevol en nodig is om de omgeving aan te vechten. Maar dan wel met begrip voor de aard van de omgeving en respect voor de zaken er eigen aan zijn. Maar het zou bijvoorbeeld wel mogelijk zijn om bewust een zwembad te openen voor stille zwemmers of te lobbyen voor een ‘stil zwemuur’.

Manier van zijn

Je kan ook de manier waarop je bepaalde zaken doet kritisch bekijken. Je persoonlijkheid, gewoontes, normen en waarden, vaardigheden … Je zou je ‘techniek’ kunnen aanpassen. Zo had Jürgen beter op zijn heupslag kunnen letten tijdens het zwemmen en zou het verschil duidelijk merkbaar zijn. Het zou niet het hele probleem oplossen, maar wel gedeeltelijk.

Zo hebben we als persoon door onze manier van zijn meteen impact op onze omstandigheden. We kunnen natuurlijk niet alles oplossen, maar dit is wel het aspect van onze situatie waar we zelf invloed op hebben.

Staat van zijn

De staat van zijn is het resultaat van de impact van onze omgeving én onze manier van zijn. Ben je moe of wakker, blijf over verdrietig, zelfzeker of angstig, rustig of opgewonden? Dit kan je moeilijk rechtstreeks aanpakken, het is eerder een gevolg van de omgeving en/of je staat van zijn.

Hoe pakken we problemen aan?

Om goed om te gaan met stress en burn-out of deze doeltreffend te behandelen, is het belangrijk om onze eigen patronen of normale reacties op stressvolle situaties te begrijpen. We moeten er ons bewust van zijn om het te kunnen aanpakken.

Van ‘staat van zijn’ naar ‘manier van zijn’ en ‘omgeving’

Vaak wordt geprobeerd om via de staat van zijn onze omstandigheden te veranderen. We peppen onszelf mentaal op, we nemen een pilletje of drinken een powerdrankje. Dit kost eigenlijk vooral heel veel energie en in het geval van medicatie kan het nog eens bijwerkingen hebben ook.

De vraag is dan ook: is wat je doet goed voor je? Is het wel natuurlijk om jezelf te staan oppeppen? Waarom moet onze staat veranderd worden, als ze het resultaat is van onze manier van zijn? Is onze manier van zijn dan niet goed (genoeg)?

Vaak zijn we niet tevreden over onze omstandigheden, die mede veroorzaakt worden door onze manier van zijn. We kunnen dus enerzijds onze manier van zijn proberen aan te pakken, wat de meest logische en rechtstreekse manier is om onze staat van zijn te verbeteren. We moeten echter beseffen dat we onze manier van zijn niet altijd bijzonder veel kunnen aanpassen.

Anderzijds kunnen we ons dus richten op onze omgeving. We kunnen proberen die naar eigen goeddunken aan te passen. Dat werkt echter ook zelden, want de omgeving wil zich niet zomaar ombuigen naar onze zin.

Van ‘omgeving’ naar ‘staat van zijn’

Hoe we het ook draaien of keren, onze omgeving beïnvloedt ons. Waar we leven, onze geschiedenis, de Westerse samenleving, onze familie, de geschiedenis van de mensheid … Al deze omgevingsfactoren en achtergrondinformatie maken ons tot wie we zijn. Ze maken deel uit van ons DNA, we kunnen er gewoon niet omheen. We ontstaan en groeien op binnen de regels, mogelijkheden en beperkingen van het geheel van deze systemen.

Wij maken als mens sowieso een verschil door de lijn verder te zetten. We zetten immers allerlei lijnen door met ons leven. We maken deel uit van ruimere bewegingen en veel van die bewegingen zijn natuurlijk en gezond. We kunnen van koers veranderen en impact hebben op bepaalde van die lijnen, maar we kunnen niet alles veranderen.

Door deze ruimere bewegingen in onszelf te voelen en te begrijpen, kunnen we ze ook anders benaderen. We zijn niet meer het slachtoffer van een onzichtbare kracht, die ons ondanks al onze inspanningen om onze staat en manier van zijn aan te passen, steeds hetzelfde spoor terugwerpt. Nee, we maken deel uit van een onvermijdelijke beweging waarin er wel speelruimte is om ons eigen ding te doen en ons eigen leven te leiden. De speelruimte is echter gebonden aan de regels van het systeem. Een groter geheel waar je niet zomaar kan uitstappen of waarvan je de regels niet kan aanpassen.

Het is daarnaast belangrijk om aan te voelen welke bewegingen minder goed voor ons zijn en misschien zelfs ongezond zijn. Vaak heerst er een cultuur die ons opjaagt en tegen elkaar opzet, een cultuur die een groot deel van de bevolking treft. Stress is hier een logisch gevolg van. Doordat we zien dat heel veel mensen hier last van hebben, weten we dat stress om iets groters gaat dan enkele individuen die zichzelf door een bepaalde manier van zijn tot een staat van uitputting brengen.

Samengevat, en spijtig genoeg, ontstaan door een collectieve manier van zijn individuele manieren van zijn, die een gelijkaardige staat van zijn creëren bij duizenden mensen, namelijk stress, uitputting, depressie, chronische ziektes en burn-out.
 

Stress en burn-out voorkomen met de Integrale benadering

YourCoach benadert stress en burn-out vanuit de bovengenoemde sporen:

1. Omgeving of collectief
2. Manier van zijn
3. Staat van zijn

We bekijken de omgeving ruimer dan de mensen en locaties die je dagelijks tegenkomt. We nemen ook het ongeziene mee, want elk groter geheel heeft zijn wetten. De staat van zijn zien we dan weer eerder als een resultaat of gevolg, in plaats van iets dat we rechtstreeks moeten beïnvloeden. Tot slot is ook elke behandeling anders. We maken er een punt van bij elk individu na te gaan welke laag er moet worden veranderd om een duurzaam verschil te maken.

Wat zijn dan de zaken die we per spoor kunnen beïnvloeden of aanpakken?

Collectief = het ongeziene

• Planeet
• Mensheid
• Universele energie
• Wetten van het universum
• Onuitgesproken cultuur en samenleving
• Familiegeschiedenis

Omgeving = het geziene

• Familie
• Gezin
• Vrienden
• Werk
• Locaties
• Tijd
• Milieu
• Manifeste cultuur en samenleving
• Samenleving op zich

Manier van zijn

• Persoonlijkheid
• Vaardigheden
• Gewoontes
• Normen en waarden
• Verwachtingen

Staat van zijn

• Gevoelens als zelfzekerheid, angst, verdriet, teleurstelling, moedeloosheid
• Fysieke toestand, zoals gezond, vitaal, het koud hebben, ziek, leverschade, osteoporose, honger
• Energieniveau, van moe of halfvol tot wakker en opgeladen
• Mentale frisheid, zoals scherp, beslist, helder, verward, onbeslist, vastgeroest
• Relationeel gevoel, van alleen en afgesloten tot samen, verbonden of versmolten

Op elk van bovengenoemde pijlers en voorbeelden intervenieert YourCoach. Hoe hoger we kunnen tussenkomen, hoe ingrijpender én moeitelozer de verandering. We spreken dan zelfs van een transformatie, want een dieperliggend patroon wordt herschreven. Bij een gedragsverandering gaat het enkel om de verandering van een bepaald gedrag tot het een nieuwe, goede gewoonte wordt.

Als de omstandigheden echter opnieuw veranderen, vervalt de gewoonte vaak weer. Je kan bijvoorbeeld op je eten letten, maar onder stress opnieuw schranzen omdat ongezond eten misschien wel lekkerder is en dus beter voelt. We zouden echter van een transformatie spreken als je er bewust voor zou kiezen om je lichaam enkel energetisch te voeden, zodat je jezelf als organisme kan versterken. Je wil meestappen in de beweging van duurzaamheid en gezondheid. Onder stress wordt de drang naar gezonde voeding dan enkel sterker, want ze berust op de overtuiging dat gezonde voeding helpt.

Hoe ga je als individu om met stress en het risico op burn-out?

Ook bij individueel stressmanagement kunnen we ons op drie lagen baseren: omgeving, staat van zijn en manier van zijn. Dit zijn de drie werkgebieden waarop we zelf of onze omgeving op het vlak van stress kunnen ingrijpen.

• Staat van zijn
  Onze staat van zijn is het resultaat van onze omgeving en onze manier van zijn. Waar we leven en hoe we beslissen te leven, van dag tot dag, leidt tot een bepaald stress- en energieniveau dat zich op verschillende vlakken manifesteert. Denk bijvoorbeeld aan onze fysieke toestand, onze gevoelens, ons energielevel, onze mentale gemoedstoestand en in hoeverre we ons alleen of verbonden met anderen voelen.
• Manier van zijn
  Onze manier van zijn heeft te maken met onze persoonlijkheid, onze vaardigheden en gewoontes, onze normen en waarden. Ook onze verwachtingen spelen een rol voor ons stressniveau.
• Omgeving
  Onze individuele omgeving kunnen we in twee delen opsplitsen, ons netwerk (het geziene) en het collectief of de cultuur (het ongeziene). Met ons netwerk verwijzen we naar familie, gezin, vrienden, ons werk, locaties, tijd, milieu, de bedrijfscultuur, onze buurt, stad, regio of land. Het ongeziene slaat dan weer op onze planeet, de mensheid, de universele energie, de wetten van het universum, de onuitgesproken cultuur en samenleving, eerdere generaties en onze familiegeschiedenis.

Hoe dichter bij onszelf we tussenkomen, hoe gemakkelijker we kunnen veranderen en hoe minder ingrijpend de verandering zal zijn. We hebben het hier dan over onze staat van zijn. Je bent moe, hebt honger of slaapt slecht. Als we ervoor zorgen dat deze toestand wijzigt, dan oefenen we een directe invloed uit op ons stressniveau. Wanneer we er echter niet meer aan werken, verdwijnt ook het positieve effect.

Onze manier van zijn is het tegenovergestelde: dit zijn ingesleten patronen die je niet zomaar verandert. Met de juiste focus en toewijding lukt dit echter wel. Iemand die perfectionistisch is, kan geleidelijk aan leren dat 80% ook goed genoeg is, en dat je dan meer gedaan krijgt.

Nog moeilijker is de omgeving veranderen, zowel direct als indirect. Je kan dan misschien wel van omgeving veranderen, maar de patronen blijven vaak dezelfde. Ontsnappen aan de indirecte omgeving is dan weer bijna onmogelijk. Je kan de structuur van de samenleving bijvoorbeeld niet veranderen. Je kan ook niet van de ene dag op de andere het milieu of de weersomstandigheden aanpassen. We dragen met z’n allen bij aan de evolutie van de menselijke geschiedenis. We evolueren dan ook mee met de samenleving. Denk bijvoorbeeld aan de toenemende focus op het individu na de Tweede Wereldoorlog, de milieuproblematiek, de werking van onze economie … Dat zijn zaken waar we niet zelf voor gekozen hebben, maar iets dat op grote schaal evolueert.
 

Hoe voer je een stressbeleid in je organisatie in?

Stress kan leiden tot burn-out, wat resulteert in uitvallen. Daarom is het voor bedrijven belangrijk om in te zetten op stressmanagement bij hun medewerkers en een doeltreffend stressbeleid uit te werken en te implementeren. Wij helpen organisaties om een concreet beleidsplan op te maken voor de sensibilisering, preventie en opvang van stress en burn-out op de werkvloer.

Stress op het werk aanpakken

Het is belangrijk om stress en burn-out preventief aan te pakken, maar ook om de symptomen tijdig te herkennen. We zetten graag enkele signalen op een rijtje die erop kunnen wijzen dat iemand te kampen heeft met stress of een nakende burn-out. Die signalen kunnen zowel direct of individueel en indirect zijn.

Indirecte situaties of context (op organisatorisch vlak of per afdeling) die stresserend kunnen zijn:

• Menselijke vs resultaatgerichte organisatie
• Samen vs elk voor zich
• Autonomie vs procedures volgen
• Stabiliteit vs veranderlijke visie en doelen
• Eenduidige en heldere vs meervoudige en onduidelijke rangorde, autoriteit, leidinggevende, instructies …
• Langetermijndenken vs kortetermijndenken

Op individueel vlak kan je stress herkennen door:

• Verandering in gedrag: prikkelbaarheid, emoties…
• Onderscheid individu, afdeling, locatie, leidinggevende…
• Hoog verzuim
• Conflicten
• Klachten of negativiteit
• Gebrek aan productiviteit
• Veel overwerk
• Aanvragen voor telewerk, loopbaanonderbreking, deeltijds werken …
• Mensen die afhaken en minder engagement tonen
• Aantal consultaties bij vertrouwenspersoon
• Acute prikkels: nieuw computersysteem, nieuwe leiding, herorganisatie, heroriëntatie, markt en cijfers…

Investeer in een stressbeleid voor je medewerkers

Als organisatie kan je preventief een anti-stressbeleid voeren, zowel top-down als bottom-up. Hieronder volgen een aantal ideeën en voorbeelden van wat bedrijven kunnen doen om stress en burn-out op de werkvloer tegen te gaan.

Preventief beleid (top-down)

• Informeren en sensibiliseren over stress en burn-out
• Een veilige omgeving creëren om erover te spreken
• Leidinggevenden begeleiden zodat zij geen druk doorgeven, maar menselijker leiding kunnen geven
• De nodige infrastructuur voorzien: een vertrouwenspersoon, een budget voor preventieve acties …
• Een stille ruimte inrichten
• EHBO-opleidingen voorzien
• Het stigma en de medicalisering van burn-out verminderen
• Een beleid voor doorverwijzing naar zorgprofessionals uitwerken
• Een frustratiedoos voorzien om ergernissen te noteren, en pas later weer opendoen als het is opgelost
• YourCoach uitnodigen voor een lezing of workshop
• …

Preventief collectieve zorg (bottom-up)

• Werkgroepen voorzien
• Informele begeleiding aanbieden door participatieve leiders

We zien helaas dat het fenomeen burn-out veel bedrijven nog vreemd is of dat ze niet weten hoe ze ermee om moeten gaan. Daarom heeft YourCoach een tweedaagse opleiding voorzien voor stress- en burn-outadviseurs, waarbij we dieper ingaan op:

• Waar komt de burn-out vandaag?
• Wie is er vatbaar voor?
• Wat kan je binnen de organisatie doen ter preventie en opvang?
• Hoe meet je stress en hoe analyseer je risicofactoren?
• Welke concrete maatregelen kan je treffen op verschillende niveaus?
• Hoe ga je om met iemand die een burn-out heeft?

Tijdens de opleiding kan je ervaringen uitwisselen met collega’s uit andere bedrijven en sectoren en zal je een individueel beleidsplan opstellen voor jouw organisatie, een anti-stressbeleid.

Dat beleid houdt rekening met de werking, oorzaken, fases en actoren van stress en burn-out. Ook de relevante wetgeving en daaruit voortvloeiende verplichtingen en aanbevelingen voor bedrijven en organisaties worden in acht genomen.

Zo krijg je meer energie

Deze gids over stress en burn-out zou niet volledig zijn als we ook niet nog enkele tips delen over hoe je meer energie kunt krijgen in je leven, of hoe je als coach je coachee naar een hoger energieniveau kunt krijgen.

Voor meer energie na stress of burn-out kan je in twee richtingen werken:

• Je totale batterijvermogen vergroten
  Het eerste spoor gaat vooral over slaap, beweging, voeding, fun en relaxatie. Dat is voor iedereen nuttig, ook voor wie voldoende energie heeft. Het kan nooit kwaad om nog energieker en gezonder te leven. Dit is een oplossingsgericht, positief gericht spoor, maar pakt de dieperliggende problemen niet aan. Daarom is het op zich onvoldoende om diepgaande en duurzame verandering te bewerkstelligen. Vaak zullen mensen met die grote batterij gewoon nog meer chronische stressenergie verspillen of verbruiken, en terug onder 0 zakken. Met andere woorden, het heeft geen zin om je emmer groter te maken als je niks doet aan de lekken. Uiteindelijk loopt hij toch leeg.
• Je chronische energievreters en chronische stressoren verminderen
  Een goede stress- en burn-outcoach zal dus in 90% van de gevallen vooral aandacht besteden aan het tweede spoor. Zaken als perfectionisme, pleasen, veeleisende omgevingen, hoge verwachtingspatronen, angsten … vallen daaronder. Dit als coach goed kunnen aanpakken vereist al meer vaardigheden en kennis. De opleiding van YourCoach tot stress- en burn-outcoach richt zich dan ook voornamelijk op deze zaken, want we zijn ervan overtuigd dat daar onze grootste meerwaarde ligt.

  Stress- en burn-out behandelen of ervan herstellen vraagt vooral een groot lichamelijk bewustzijn en een emotionele verwerking van bepaalde problemen. Zo is het belangrijk niet alleen stil te staan bij wat je eet en hoe je slaapt, maar moet het mentaal ook goed zitten. Kan je bepaalde angsten en verlangens een plaats geven, heb je voldoende gerouwd om een overleden dierbare, is er voldoende zingeving in je leven…?

Coaches bewandelen in een stress- en burn-outcoachingtraject beide sporen.

Stress behandelen als coach of therapeut

Er is helaas niet 1 oplossing om stress en burn-out te voorkomen of te genezen. Iedereen is immers anders. Je moet dus voor elk individu analyseren wat hen zover heeft gedreven en wat voor hen werkt.

YourCoach is er zowel voor coaches en therapeuten die mensen met een burn-out willen kunnen opvallen en voor mensen die zelf op een burn-out afstevenen of ervan aan het herstellen zijn.

• Voor coaches en therapeuten
  Stress en uitputting spelen op meerdere lagen, terwijl de meeste specialisten maar één laag aanpakken of slechts één techniek aanbieden. Vanuit een integrale bril kijken we naar de persoon en de fase waarin hij zich bevindt, en werken we aangepast en divers. We leren methodes en technieken aan uit de biologie, de geneeskunde, relaxatie, coaching, psychologie en opstellingen. YourCoach wil professionals opleiden die op alle vlakken en in de verschillende fases van stress en burn-out begeleiding willen bieden, zodat ook hun klanten op alle vlakken kunnen recupereren en transformeren.
• Voor individuen
  Bij YourCoach gaan we uit van een integrale benadering, waarbij verschillende vormen van behandeling en coaching aan bod komen, naargelang de klant en de fase waarin die zich bevindt. Van mentale kadering van het fenomeen, tot technieken voor fysieke herbronning. Ook emotionele heling en het betrekken van de omgeving in de re-integratie komen aan bod.

Leer anders kijken naar stress en burn-out

Tot slot willen we nog even aanhalen dat hoe we kijken naar stress en burn-out een deel van het probleem is en dus ook een deel van de oplossing kan zijn.

Hoe bedrijven, de omgeving, de persoon zelf en zijn begeleider naar stress en burn-out kijken, is heel belangrijk om het te voorkomen of ervan te herstellen. Omgaan met stress en burn-out ligt immers niet enkel in actie. Onze manier van leven draagt bij aan de problematiek. Hieronder delen we graag een aantal gedachten die je kunnen inspireren om een helend en werkbaar kader te creëren rond stress en burn-out.

Voor bedrijven

• Neem als organisatie verantwoordelijkheid voor de bedrijfscultuur en de burn-outgevallen.
• Duw niet altijd naar méér, maar kijk naar ‘genoeg’.
• Probeer niet enkel te meten en te optimaliseren, maar laat je mensen ook mensen zijn.
• Laat je medewerkers hun werk niet mee naar huis nemen.
• Stel een redelijke werkdruk vast en duw mensen daar niet over.
• Bewaak de grenzen van mensen eerder dat te verwachten dat zij het zelf doen.
• Voorzie sabbatmomenten, momenten van verplichte rust.

Voor individuen

• Leer luisteren naar de signalen van je lichaam.
• Leer je eigen motivatie onderscheiden van aangeleerde of compenserende motivatie, zoals:
  • Je moeten bewijzen en altijd de beste willen zijn;
  • Aandacht en goedkeuring opzoeken.
• Betrek je omgeving in je proces en probeer niet alles alleen te doen.
• Breng de discipline op om jezelf rust te gunnen en je niet te laten afleiden.
• Leef gezond: slaap, eet en drink gezond, beweeg voldoende.
• Ruim de rommel van anderen niet op en neem hun verantwoordelijkheid niet over.